Trong những năm qua, điện mặt trời đã có những bước phát triển mạnh mẽ trên thế giới, có nhiều đóng góp cụ thể vào mục tiêu năng lượng và phát triển bền vững của nhiều quốc gia. Sự phát triển này đã tạo ra những xu hướng công nghệ mới và cần có những giải pháp thích hợp đến từ các bên liên quan. Trong đó giải pháp phát triển điện mặt trời hiện nay đang phổ biến.

2. Giải pháp

Để vượt qua những rào cản trên, Chính phủ các nước đã đưa ra nhiều cơ chế chính sánh thúc đẩy việc triển khai năng lượng tái tạo để giảm tiêu thụ năng lượng và tăng khả năng tiếp cận năng lượng. Đồng thời, việc triển khai năng lượng tái tạo được lồng ghép vào các chính sách rộng lớn hơn để biến năng lượng trở thành chất xúc tác tăng trưởng kinh tế, toàn diện và bền vững. Cơ chế, chính sách giúp các nước phát triển vượt qua những rào cản để phát triển điện mặt trời gồm:

3. Chính sách triển khai

Điểm mới của chính sách triển khai là tập chung vào việc đặt mục tiêu dài hạn và tính ổn định của những công cụ hỗ trợ tài chính giúp tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Các cơ chế hỗ trợ dài hạn nâng cao năng lực hoặc đáp ứng nhu cầu và các đề án hỗ trợ cho năng lượng tái tạo được sử dụng rộng rãi để hướng dẫn đầu tư theo các chính sách ưu tiên quốc gia sẽ thu hút đầu tư vào năng lượng tái tạo của khu vực và tư nhân. Những cơ chế hỗ trợ này cũng sẽ thúc đẩy các nhà đầu tư đẩy nhanh tiến độ xây dựng nhà máy điện mặt trời để tận dụng ưu đãi từ phía chính phủ.

Các chính sách tích hợp: nội dung chính của chính sách này là triển khai các nguồn năng lượng phân tán, nâng cao độ tin cậy cơ sở hạ tầng mạng lưới điện thông qua việc số hóa công nghệ một cách có hệ thống. Thu hút cộng đồng địa phương, đưa cộng đồng trở thành một phần cơ bản của dự án, xuyên suốt tất cả các giai đoạn phát triển và vận hành dự án (ví dụ như thông qua tạo việc làm, chia sẻ lợi nhuận với người dân). Việc thực hiện một cách có hệ thống các chính sách này sẽ tạo ra sự linh hoạt trong toàn ngành điện dẫn đến giảm chi phí, hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng và đặc biệt là tránh được những mâu thuẫn phát sinh giữa chủ đầu tư và cộng đồng dân cư.

Chính sách hỗ trợ: chính sách này tập chung thúc đẩy các chiến lược nghiên cứu và phát triển (R&D) và tiếp nhận kết quả của R&D thông qua các khoản tài trợ. Sử dụng các công cụ tài chính, thuế doanh nghiệp để khuyến khích các doanh nghiệp chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo. Chuỗi cung ứng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện mặt trời được củng cố và phát triển thông qua các chương trình nâng cấp và phát triển nguồn nhân lực, các chương trình khuyến công để tăng cường nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp [4].

Những vấn đề Việt Nam cần quan tâm

Về công nghệ: ngành công nghiệp điện mặt trời bao gồm các nhà sản xuất mô-đun, dây chuyền sản xuất và các đầu vào quan trọng với sự hợp tác chặt chẽ với các bên nghiên cứu nên: i) cầ cải thiện hơn nữa hiệu quả, tỷ lệ hiệu suất và độ bền của các mô-đun và hệ thống điện mặt trời; ii) tăng cường nghiên cứu và phát triển công nghệ dọc theo chuỗi giá trị của ngành công nghiệp điện mặt trời; iii) xây dựng các chương trình đào tạo, chuẩn bị nguồn nhân lực thiết kế và vận hành hệ thống tương ứng với sự phát triển của năng lượng tái tạo trong tương lai; iv) tăng cường hợp tác và nghiên cứu và chuyển giao công nghệ với các nước có kinh nghiệm về phát triển điện mặt trời.

Về quản lý/chính sách: Chính phủ, các nhà hoạch định chính sách cần loại bỏ các rào cản triển khai; thiết lập các khuôn khổ thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ giữa điện mặt trời và ngành điện rộng nói chung. Để thực hiện điều này, Chính phủ cần:

i) đặt ra hoặc cập nhật các mục tiêu dài hạn cho việc triển khai điện mặt trời, bao gồm các mốc ngắn hạn quan trọng phù hợp với chiến lược năng lượng quốc gia;

ii) xây dựng cơ chế hỗ trợ tài chính ổn định trong dài hạn, .có kế hoạch tổ chức thực hiện các gói hỗ trợ cho các nhà đầu tư một cách cụ thể, qua đó tạo được niềm tin đối với nhà đầu tư;

iii) xác định và cung cấp mức tài trợ công phù hợp cho R&D tương ứng với mục tiêu giảm chi phí và tiềm năng của công nghệ và mục tiêu giảm thiểu CO_2, tăng cường hợp tác quốc tế về R&D để tận dụng tốt nhất năng lực của các quốc gia;

iv) khi thị trường điện mặt trời đã phát triển, từng bước sửa đổi khung chính sách về năng lực xây dựng các Dự án của các nhà đầu tư, xem xét điều chỉnh cơ cấu giá điện cho khách hàng sử dụng điện để đảm bảo thu hồi đầy đủ chi phí cố định trên lưới điện, đồng thời duy trì các động lực cho việc triển khai sản xuất điện điện mặt trời phân tán.

[1] https://sti.vista.gov.vn/Pages/ket-qua-nghien-cuu-moi-nhat.aspx?Type_CSDL= KETQUANHIEMVU&IdPage=1&Keyword=pin%20m%E1%BA%B7t%20tr%E1%BB%9Di&searchInFields=FullTextSM.

[2] https://cafef.vn/thi-truong-pin-nang-luong-mat-troi-ty-do-cua-viet-nam-nam-trong-tay-dn-trung-quoc-chi-co-duy-nhat-mot-cai-ten-viet-2021052413580573.

[3] https://solarmcgroup.com/nha-may-san-xuat-pin-mat-troi-o-viet-nam/#9_cong_ty _san_xuat_pin_nang_luong_mat_troi_dau_tien_tai_Viet_Nam.

[4] International Renewwable Energy Agency (2019), Future of Solar Photovoltaic: Deployment, Investment, Technology, Grid Integration and Socio-Economic Aspects, 73pp.

[5] https://gwsolar.vn/mai-ngoi-nang-luong-mat-troi-hoat-dong-nhu-the-nao/.

Nguồn: Diễn đàn Khoa học và Công nghệ