Trong các hệ thống điện, việc xác định thứ tự pha là một công việc rất quan trọng và cần thiết để đảm bảo hoạt động ổn định và an toàn của các thiết bị điện. Trong bài viết này, Công ty P69 sẽ cùng bạn tìm hiểu về khái niệm thứ tự pha là gì ? Nguyên lý đo và các phương pháp xác định thứ tự pha đơn giản và hiệu quả.

Thứ tự pha là gì?

Thứ tự pha (hay còn gọi là trình tự pha) là thứ tự các điện áp pha riêng lẻ đạt giá trị cực đại tương ứng trong hệ thống điện 3 pha. Thứ tự này quan trọng để xác định hướng quay của động cơ ba pha và đảm bảo sự hoạt động chính xác của các thiết bị điện trong hệ thống.

Trong hệ thống ba pha, cần có 3 điện áp pha duy nhất có cùng cường độ dòng điện, tần số điện áp nhưng phải có sự dịch chuyển khác nhau đến 120 độ. Khi dòng điện chạy qua ba cuộn dây, từ trường được tạo ra phụ thuộc vào trình tự của các dây dẫn điện đầu vào. Việc xác định thứ tự pha đúng là rất quan trọng để đảm bảo rằng các cuộn dây sẽ tạo ra từ trường đúng hướng và động cơ sẽ quay đúng hướng. Thông thường, thứ tự pha trong trường hợp nam châm quay theo chiều kim đồng hồ sẽ là 1-2-3 và trong trục xoay chiều cũng sẽ là 1-2-3.

Tầm quan trọng của việc xác định thứ tự pha

Việc xác định thứ tự pha là rất quan trọng trong hệ thống điện 3 pha, bởi vì thứ tự pha ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của các thiết bị điện. Nếu thứ tự pha bị lộn, các động cơ không thể hoạt động đúng cách và có thể gây ra những tình trạng nguy hiểm cho người sử dụng.

Ngoài ra, việc xác định thứ tự pha cũng rất quan trọng trong việc kết nối các hệ thống điện 3 pha với nhau. Nếu các hệ thống điện nhẹ không được kết nối đúng thứ tự pha, nó có thể gây ra hiện tượng xung đột pha, dẫn đến hư hỏng thiết bị hoặc sự cố trong hoạt động của hệ thống điện.

Do đó, việc xác định thứ tự pha là một bước rất quan trọng và cần thiết trong quá trình thiết kế, lắp đặt và bảo trì hệ thống điện 3 pha.

Nguyên lý đo thứ tự pha bạn cần biết

Hiện nay, có 2 loại máy phát hiện trình tự pha trong mạch 3 pha phổ biến là: loại quay và loại tĩnh.

1. Nguyên lý kiểm tra thứ tự pha của đồng hồ chỉ thị pha loại quay

Nguyên lý hoạt động của đồng hồ chỉ thị pha dựa trên nguyên tắc của động cơ cảm ứng. Tương tự với cơ chế hoạt động của động cơ ba pha, đồng hồ chỉ thị pha cũng hoạt động theo nguyên lý này. Để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của đồng hồ chỉ thị pha, ta có thể xem xét hoạt động của một động cơ ba pha. Khi động cơ được cung cấp ba pha theo trình tự pha RYB, nó sẽ quay theo chiều kim đồng hồ nếu trình tự pha đúng.

Ngược lại, nếu trình tự pha bị đảo ngược, động cơ sẽ quay theo chiều ngược chiều kim đồng hồ. Việc trình tự pha bị đảo ngược có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng cho tải và toàn bộ hệ thống.

2. Nguyên lý đo thứ tự pha của đồng hồ chỉ thị pha loại tĩnh

Máy đo thứ tự pha loại tĩnh sử dụng hai đèn và một cuộn cảm hoặc tụ điện để đo. Một đèn được kết nối với một pha như R, một đèn được kết nối với một pha khác như Y và cuộn cảm hoặc tụ điện sẽ ở pha thứ ba. Một điện trở có thể được sử dụng để điều khiển lượng dòng điện và điện áp.

Nếu sử dụng cuộn cảm, trong trường hợp trình tự pha chính xác, đèn kết nối với pha Y sẽ sáng hơn đèn kết nối với pha R. Ngược lại, nếu các pha bị đảo ngược thì đèn kết nối với pha R sẽ sáng hơn đèn kết nối với pha Y.

Tuy nhiên, khi sử dụng bộ kiểm tra tụ điện, đèn kết nối với pha R sẽ sáng hơn trong khi đèn kết nối với pha Y sẽ tắt. Nếu thứ tự pha không chính xác, đèn kết nối với pha Y sẽ sáng trong khi đèn kết nối với pha R vẫn tắt. (Bạn có thể tham khảo sơ đồ minh họa mạch bố trí đèn ở hình dưới để hiểu rõ hơn).

Cách xác định thứ tự pha chuẩn chuyên gia

Cách xác định thứ tự pha thường được thực hiện bằng các thiết bị đo và phân tích tín hiệu điện, như máy đo sóng điện, máy phân tích mạng điện, máy phân tích sóng điện áp, máy đo trở kháng cách điện, máy đo điện dung cách điện, và các công cụ phần mềm tương ứng. Dưới đây là các phương pháp cơ bản để xác định thứ tự pha chuẩn:

1. Phương pháp xác định thứ tự pha bằng mắt

Xác định thứ tự pha bằng mắt là một phương pháp cũng được sử dụng phổ biến để kiểm tra thứ tự pha trong các hệ thống điện ba pha. Phương pháp này dựa trên khả năng phân biệt màu sắc của mắt người.

Để xác định thứ tự pha bằng mắt, ta cần có một cặp đầu dò màu đỏ và xanh lam được đánh dấu rõ ràng. Ta cần đặt cặp đầu dò này lên hai pha bất kỳ trong ba pha, và sau đó di chuyển cặp đầu dò đó qua pha còn lại. Nếu ta quan sát được sự thay đổi màu sắc trên cặp đầu dò, thì ta có thể xác định được thứ tự pha.

Thứ tự pha chuẩn trong các hệ thống điện ba pha được đánh dấu theo trình tự R (màu đỏ), Y (màu vàng) và B (màu xanh lam). Do đó, khi di chuyển cặp đầu dò từ pha R sang pha Y, màu sắc trên cặp đầu dò sẽ chuyển từ đỏ sang vàng, và khi di chuyển từ pha Y sang pha B, màu sắc trên cặp đầu dò sẽ chuyển từ vàng sang xanh lam. Nếu cặp đầu dò được di chuyển theo trình tự khác, màu sắc trên cặp đầu dò sẽ không chuyển đổi theo trình tự R-Y-B, từ đó ta có thể xác định thứ tự pha không đúng.

Tuy nhiên, phương pháp xác định thứ tự pha bằng mắt không phải là phương pháp chính xác và có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như ánh sáng môi trường, tầm nhìn của người thực hiện, hay màu sắc đầu dò không được đánh dấu rõ ràng. Do đó, phương pháp này thường được sử dụng như một phương pháp phụ trợ hoặc kiểm tra lại kết quả của các phương pháp khác.

2. Phương pháp xác định thứ tự pha bằng bút thử điện

Phương pháp xác định thứ tự pha bằng bút thử điện là phương pháp đơn giản và phổ biến nhất để xác định thứ tự pha trong các ứng dụng điện. Các bước thực hiện như sau:

– Bước 1: Kiểm tra xem các thiết bị đã được tắt và đảm bảo rằng không có điện áp trên mạch cần kiểm tra.

– Bước 2: Kết nối bút thử điện vào mạch cần kiểm tra.

– Bước 3: Đặt bút thử điện vào mỗi pha lần lượt và ghi nhận kết quả. Nếu bút thử điện phát sáng ở pha đó, đó là pha đó.

– Bước 4: Sau khi đã xác định được thứ tự pha, đảm bảo rằng các pha được kết nối đúng trình tự bằng cách kiểm tra lại.

Lưu ý rằng phương pháp này chỉ nên được sử dụng trong các trường hợp đơn giản, và trong các trường hợp phức tạp hơn cần sử dụng các phương pháp kiểm tra chính xác hơn như máy đo thứ tự pha hoặc xác định thứ tự pha bằng đồng hồ xoay chiều.

3. Phương pháp xác định thứ tự pha bằng máy đo thứ tự pha

Đồng hồ đo thứ tự pha là thiết bị hữu ích giúp xác định trình tự pha điện (bao gồm chiều quay động cơ thuận, nghịch) hoặc dùng để phân biệt thứ tự pha điện khi lắp đặt cao thấp áp, các bộ bảo vệ quá tải, bảo vệ lệch pha.

Cách sử dụng đồng hồ đo thứ tự pha cũng rất đơn giản, bạn bạn chỉ cần làm theo các hướng dẫn dưới đây:

Bước 1: Kiểm tra hoạt động của đồng hồ

Trước khi thực hiện việc đo thứ tự pha, bạn cần kiểm tra tính ổn định của đồng hồ đo bằng cách sử dụng kẹp có mỏ kẹp cá sấu để kẹp vào các dây điện (dây này cung cấp nguồn điện 70V AC). Sau đó, kiểm tra xem đèn báo hiệu trên dây có sáng lên hay không:

• Đèn thông báo sáng: đồng hồ chỉ thị pha hoạt động bình thường
• Đèn thông báo không sáng: đồng hồ có khả năng đã hỏng, không thể tiến hành đo

Bước 2: Kiểm tra dây dẫn có trực tiếp không

Sử dụng kẹp điện áp để kiểm tra một dây pha. Lúc này, kẹp điện sẽ được sử dụng chỉ báo điện áp đường dây như sau:

• R (đỏ) Chỉ báo RS Chỉ báo
• S (trắng) Chỉ báo RS và chỉ báo ST
• T (xanh lục) Chỉ chỉ báo ST

Bước 3: Tiến hành đo thứ tự pha

Kết nối các kẹp điện áp vào dây dẫn của mạch điện xoay chiều 3 pha vào bên ngoài của lớp cách điện rồi tiến hành đo theo hướng dẫn sau:

• Đèn báo điện áp của các dây RS và ST sáng: Các dây pha đều sống’
• Khi chỉ báo thứ tự pha nhấp nháy theo thứ tự được chỉ ra bởi mũi tên. Thứ tự pha kết nối đúng sẽ là RST, tiếng bíp thông báo không liên tục.

Liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để được tư vấn và giải đáp miễn phí tại địa chỉ:

Thông tin liên hệ P69 – Nhà Thầu Cơ Điện M&E